Powstanie i ewolucja życia - Paweł Golik

Gościem podkastu Radio Warroza jest biolog genetyk profesor Paweł Golik. Dyrektor Instytutu Genetyki i Biotechnologii na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. W pierwszej części wywiadu rozmawiamy o powstaniu i ewolucji życia na Ziemi oraz skąd się wzięły owady zapylające i "kulturalne gadające" małpy. Profesor obecnie kieruje zespołem badającym ewolucję działania genów mitochondrialnych u różnych gatunków drożdży w Instytucie Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk. Jego zainteresowania naukowe są jednak znacznie szersze. Publikuje i wykłada na temat genetycznych podstaw mechanizmów ewolucji, historii wędrówek populacji ludzkich w czasach prehistorycznych oraz na temat biotechnologii i inżynierii genetycznej. Naukowo fascynuje go genom mitochondrialny.

1. 00:02:28 Powstanie życia
2. 00:09:01 Ostatni wspólny przodek
3. 00:13:16 Symbioza z bakteriami i wirusami
4. 00:17:31 Dostatecznie dobre przystosowanie
5. 00:21:09 Jak powstały zapylacze i pszczoły?
6. 00:27:15 Jak powstał ohydek szalej?
7. 00:33:36 Co jest naturalne?
   

Racjonalnie o GMO

W drugiej części wywiadu rozmawiamy o biotechnologii, inżynierii genetycznej oraz o GMO. Racjonalnie rozważamy to zagadnienie w kontekście środowiska człowieka, pszczół i pszczelarstwa. Mam nadzieję, że zachęciłem.

1. 00:01:04 Biotechnologia
2. 00:07:13 Cywilizacja bez szkodników?
3. 00:13:14 Czym jest GMO?
4. 00:18:32 Czy GMO zabija pszczoły?
5. 00:33:29 Lęk przed technologią
6. 00:49:48 Edukacja i biohacking
7. 00:52:39 Metoda naukowa i konsens naukowy
8. 00:58:36 Dzika czy udomowiona?
9. 01:01:57 Eksperymenty na pszczołach
10. 01:08:37 Dialog i szacunek
11. 01:11:18 Warroza i zakończenie

W pierwszej części audycji omawiamy pochodzenie życia na Ziemi oraz ewolucję owadów zapylających kwiaty i społecznych naczelnych w tym ludzi. Genetyka mitochondrialna i komunikacja między genomami mitochondrialnymi a jądrowymi są obszarami zainteresowania rozmówcy. Hipoteza świata RNA jest wiodącą teorią dotyczącą powstania pierwszych samo replikujących się cząsteczek przed ewolucją komórek zdolnych do wytwarzania energii w inny sposób. Wczesne cząsteczki replikujące się mogły zwiększać złożoność, łącząc się w sieci współpracy. Relacje między zapylaczami, takimi jak pszczoły, a roślinami kwiatowymi pokazują, jak współpraca może wynikać z prostych zależności. Wirusy pozostawiły swoje ślady w genomach, przenosząc geny między organizmami i czasami integrując się bez szkody dla gospodarza. Ssaki wykształciły łożyska dzięki genom pochodzenia wirusowego, a kluczowe białka układu odpornościowego mogą również pochodzić od ruchomych elementów genetycznych. Ewolucja nie dąży do tworzenia optymalnych rozwiązań, ale zwiększa adaptację na podstawie dziedziczonej zmienności w danej chwili. Pochodzenie owadów, takich jak pszczoły, które zapylają kwiaty, jest słabo reprezentowane w zapisie kopalnym. Zdolność człowieka do zmieniania środowiska za pomocą technologii pozwoliła nam szybko zasiedlić obszary o bardzo odmiennym klimacie. Z drugiej części o inżynierii genetycznej dowiesz się, że:

• Studia nad nauką i technologią łączą nauki przyrodnicze z naukami społecznymi w dziedzinach takich jak socjologia nauki i socjologia technologii.
• Biotechnologia była używana przez ludzi od tysięcy lat, od fermentacji do udomowienia zwierząt, takich jak psy.
• Techniki takie jak selektywna hodowla, hybrydyzacja i mutageneza są od dawna stosowane do modyfikacji organizmów i opracowywania nowych odmian roślin.
• Techniki inżynierii genetycznej pozwalają na izolację i modyfikację DNA, ale nowe metody, takie jak CRISPR-Cas9, nie są objęte istniejącymi przepisami dotyczącymi GMO.
• Istnieje naukowy bardzo jednoznaczny konsens, że obecnie uprawiane odmiany GMO nie są bardziej szkodliwe dla zapylaczy niż odmiany konwencjonalne.
• Obawy dotyczące nowych technologii dotyczą bardziej skutków środowiskowych cywilizacji niż samych technologii i wynikają z irracjonalnego sprzeciwu wobec niej.
• Transgeniczne rośliny opracowane w Europie nie są dozwolone do uprawy ze względu na przepisy, a nie ze względu na rozsądny interes społeczny.
• Zakaz uprawy GMO w Europie może skierować rozwój tej technologii do innych regionów o zdecydowanie słabszej ochronie dla konsumentów i pracowników.
• Modyfikacja genetyczna bakterii w jelitach pszczół może pomóc zwiększyć odporność pszczół na wirusy.
• Zamiast wydawać osąd na całą klasę narzędzi biotechnicznych i walkę z nimi lepiej środki przeznaczyć na dalsze badania nad konkretnymi produktami.