Posthumanizm - międzygatunkowe społeczeństwo

Polanka TV - Pszczele Wieści - o przyrodzie naukowo 028

  1. Posthumanistyczny zwrot w naukach interdyscyplinarnych 2:20
  2. Koncepcja świadczeń ekosystemowych i jej znaczenie w ochronie przyrody krajobrazu rolniczego 11:25
  3. Międzygatunkowa odżywalność środowiskowa 20:15
  4. Ku jakiej przyszłości zmierzamy w miastach? 41:40

Posthumanistyczny zwrot w naukach interdyscyplinarnych

Wprowadzamy pojęcie posthumanizmu i wyjaśniamy czym jest w naukach interdyscyplinarnych koncentrując się na koncepcjach takich jak usługi ekosystemowe i międzygatunkowe zrównoważone środowiskowo. Za autorką artykułu omawiamy znaczenie zrozumienia posthumanizmu, zwłaszcza w odniesieniu do wychowania dzieci i jego implikacji dla przyszłych relacji międzygatunkowych w środowiskach miejskich. Rozmowa dotyczy również znaczenia uznania wartości wszystkich istot, co kwestionuje tradycyjny pogląd, że ludzie dominują nad naturą. Podkreślają, w jaki sposób wychowanie wpływa na światopogląd i interakcje społeczne jednostek. Argumentujemy przeciwko dualizmowi kartezjańskiemu, który oddziela umysł od ciała, opowiadając się za holistycznym podejściem, które postrzega ludzi jako część szerszego systemu ekologicznego. Zmiana naszego postrzegania świata mogłaby pomóc w rozwiązywaniu kryzysów środowiskowych. Wzywamy do otwartości na nowe idee dotyczące relacji między ludźmi, a istotami pozaludzkimi.

Koncepcja świadczeń ekosystemowych

Następnie omawiamy za autorami artykułu koncepcję usług ekosystemowych i jej znaczenie w ochronie środowiska i krajobrazu. Usługi ekosystemowe, pojawiające się w XX wieku, podkreślają użyteczność przyrody dla korzyści człowieka, klasyfikując te usługi w różne grupy, takie jak produkcja żywności, surowce i rekreacja. Podkreśla to znaczenie różnorodności biologicznej m.in. w zapylaniu. Istnieje jednak ryzyko polegające na koncentrowaniu się na zarządzanych gatunkach, takich jak pszczoły miodne, które uznajemy za pożyteczne. Autorzy ostrzegają przed upraszczaniem relacji między biznesem a ochroną środowiska, zauważając, że obecne modele ekonomiczne często zaniedbują złożoność ekologiczną. Argumentują, że chociaż włączenie zasobów środowiskowych do rynku może być korzystne, dowody empiryczne sugerują, że to podejście nie zawsze działa. Potrzebna jest szersza perspektywa, która postrzega ludzkość jako część ekosystemu, a nie część jako odrębną od niego.

Międzygatunkowe społeczeństwo

Następnie omawiamy za autorami kolejnej publikacji złożoność pojęcia odżywalności  i problemów z jego tłumaczeniem po polsku jako zrównoważonego rozwoju. Podkreślamy ograniczenia redukcjonistycznego podejścia do zrównoważonego rozwoju, szczególnie w kontekście międzynarodowych celów, które często pozostają niezrealizowane ze względu na interesy polityczne. Dalej rozmowa dotyczy koncepcji ekonomii ekologicznej, która podkreśla wzajemne powiązania gospodarki, społeczeństwa i środowiska, postulując perspektywę uwzględniającą pozaludzkie byty w procesach decyzyjnych. Termin odżywalność lepiej oddaje istotę zdrowia środowiskowego i samowystarczalności.  Przykład japońskiego pszczelarstwa pomaga nam zilustrować, jak ludzkie działania wpływają na zachowanie pszczół w relacji do ekosystemu i negocjacji pszczół zachowania pszczelarza. Krytykujemy antropocentryczny pogląd na ekonomię zauważając, że zrozumienie potrzeb wszystkich organizmów jest niezbędne dla prawdziwego samopodtrzymywania się naszego ekosystemu. Podkreślamy znaczenie postrzegania systemów gospodarczych jako części większych ram ekologicznych, w których priorytetem jest zdrowie środowiska.

Ekologiczna wizja przyszłości

Posthumanizm implikuje postrzeganie relacji międzygatunkowych w środowiskach miejskich, co zostało zbadane przez autorkę Łucję Lange. Przedstawia on trzy perspektywy na naturę w miastach:

  • realizm środowiskowy, który postrzega naturę jako niezależną od ludzkich praktyk; 
  • idealizm środowiskowy, który kategoryzuje gatunki jako korzystne lub szkodliwe w oparciu o ludzką użyteczność; oraz 
  • instrumentalizm, który koncentruje się na kształtowaniu natury dla ludzkiej wygody.

Autorka wskazuje na konieczną potrzebę uznania wzajemnych powiązań wszystkich gatunków oraz znaczenia uwzględniania praw bytów pozaludzkich w planowaniu urbanistycznym. Krytykuje pojęcie gatunków inwazyjnych, argumentując, że ich obecność często wynika z ludzkich działań, a nie z ich wewnętrznej szkodliwości. Opowiada się za holistycznym podejściem do ekologii, w którym działania podejmowane w przestrzeniach miejskich uwzględniają dobrostan różnorodnych gatunków i całego ekosystemu. Podnosimy również kwestie dotyczące przyszłości interakcji człowieka ze zwierzętami pozaludzkimi, w szczególności praktyk takich jak pszczelarstwo w miastach. Rozmowę kończymy sugestią, że naukowcy mogą i powinni włączać wizjonerskie myślenie do swoich badań i rozważając, w jaki sposób ich ustalenia mogą kształtować przyszłą rzeczywistość.

Źródła:

ad 1: https://insted-tce.pl/ojs/index.php/tce/article/view/548
ad 2: https://panel.iop.krakow.pl/uploads/wydawnictwa_artykuly/3bfe8640d4bb3151d3aecf37db7a0c5944a18b06.pdf
ad 3: https://www.cambridge.org/core/journals/global-sustainability/article/multispecies-sustainability/BC40ADF1FA174AC7979C9F369C049CD4
ad. 4: https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/43854/11-Lange 199_211.pdf

Film powstał dzięki finansowaniu Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II”

Komentarze